صادرات کالا یکی از مهم‌ترین راه‌های رشد اقتصادی هر کشوری از جمله ایران است. به زبان ساده، صادرات یعنی فروش و ارسال کالاهای تولیدی کشور به خارج. این کار باعث می‌شود پول و ارز وارد کشور شود و اقتصاد رونق پیدا کند. اما صادر کردن کالا کار آسانی نیست و نیاز به دانش و تجربه زیادی دارد. برای موفقیت در این کار، باید با مراحل صادرات کالا از صفر تا صد آشنا باشید.
بررسی بازار هدف
یکی از مهم‌ترین گام‌ها در مراحل صادرات کالا از صفر تا صد، بررسی دقیق بازار هدف است. این مرحله به شما کمک می‌کند تا بفهمید کالای شما در کدام کشور یا منطقه بیشترین طرفدار را دارد. بررسی بازار هدف یعنی اینکه شما باید مثل یک کارآگاه، اطلاعات زیادی درباره کشوری که می‌خواهید به آن کالا بفروشید، جمع کنید. مثلاً باید بدانید:
- مردم آن کشور چه چیزهایی را دوست دارند و می‌خرند؟
- قیمت کالاهای مشابه در آنجا چقدر است؟
- چه رقیبانی در آن بازار حضور دارند؟
- قوانین آن کشور برای واردات کالای شما چیست؟
- آیا فرهنگ آن کشور با استفاده از کالای شما سازگار است؟
برای پیدا کردن این اطلاعات، می‌توانید از اینترنت استفاده کنید، با تجار باتجربه صحبت کنید، یا حتی اگر امکانش را دارید، به آن کشور سفر کنید و از نزدیک کشور مد نظر و بازار هدفتان را ببینید.
وقتی بازار هدف را خوب بشناسید، می‌توانید تصمیم بگیرید که آیا صادرات به آن کشور برایتان سودآور است یا خیر. همچنین می‌توانید کالای خود را طوری آماده کنید که با سلیقه و نیاز مردم آن کشور هماهنگ باشد. مثلاً اگر می‌خواهید فرش ایرانی صادر کنید، باید بدانید در کشور هدف، چه رنگ‌ها و طرح‌هایی بیشتر طرفدار دارد. یا اگر می‌خواهید مواد غذایی صادر کنید، باید از عادت‌های غذایی مردم آن کشور آگاه باشید.
به یاد داشته باشید که بازار هدفتان را همیشه و به طور مداوم باید بررسی کنید. حتی بعد از شروع صادرات هم باید همیشه حواستان به تغییرات بازار باشد تا بتوانید به موقع، خودتان را با شرایط جدید وفق دهید.
قوانین و مقررات صادرات
یکی از مهم‌ترین مواردی که در مراحل صادرات کالا از صفر تا صد باید بدانید، قوانین و مقررات آن است. قوانین صادرات و واردات از کره جنوبی یا هر کشور دیگری توسط نهادهای مختلف دولتی وضع شده‌اند و هدف از آنها تنظیم و کنترل فعالیت‌های صادراتی، حفظ منافع ملی، و اطمینان از رعایت استانداردهای بین‌المللی است. این قوانین طیف گسترده‌ای از موضوعات را پوشش می‌دهند، از الزامات ثبت شرکت و دریافت کارت بازرگانی گرفته تا مقررات گمرکی، استانداردهای کیفیت، و قوانین ارزی. برخی از این قوانین برای همه صادرکنندگان الزامی‌هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است بسته به نوع کالا یا مقصد صادرات متفاوت باشند.
اگر می‌خواهید کالایی را از ایران به سایر کشور‌ها صادر کنید باید با این قوانین آشنا باشید و آنها را به دقت رعایت کنید تا با مشکلات قانونی مواجه نشوید.
در ادامه برخی از قوانین صادرات را شرح می‌دهیم:
- ثبت شرکت در اداره ثبت شرکت‌ها
- دریافت کد اقتصادی از سازمان امور مالیاتی
- اخذ کارت بازرگانی از اتاق بازرگانی ایران
- ثبت سفارش صادرات در سامانه جامع تجارت
- تکمیل اظهارنامه گمرکی
- ارائه مدارک لازم به گمرک (مانند فاکتور فروش، بارنامه، گواهی مبدأ)
- پرداخت عوارض گمرکی (در صورت وجود)
- رعایت استانداردهای ملی ایران برای کالاهای صادراتی
- اخذ گواهی‌های کیفیت مورد نیاز برای صادرات به کشورهای مختلف
- ثبت در سامانه نیما (نظام یکپارچه معاملات ارزی)
- بازگشت ارز حاصل از صادرات طبق مقررات بانک مرکزی
- اخذ گواهی بهداشت برای محصولات غذایی و دارویی
- رعایت مقررات قرنطینه‌ای برای محصولات کشاورزی و دامی
- رعایت استانداردهای بسته‌بندی برای حمل و نقل بین‌المللی
- درج اطلاعات لازم روی بسته‌بندی طبق قوانین کشور مقصد
- ثبت اظهارنامه مالیاتی
- بهره‌مندی از معافیت‌های مالیاتی صادرات (در صورت وجود)
- رعایت مقررات حمل و نقل بین‌المللی
- اخذ بیمه‌نامه‌های لازم برای حمل کالا
- اخذ مجوزهای لازم برای صادرات کالاهای با کاربرد دوگانه (نظامی‌و غیرنظامی)
- رعایت حقوق مالکیت معنوی و عدم نقض پتنت‌ها یا کپی‌رایت‌های بین‌المللی
بسته‌بندی و حمل و نقل
در مراحل صادرات کالا از صفر تا صد، با بسته‌بندی و روش حمل و نقل مناسب، کالای شما سالم و به موقع به دست مشتری‌تان در کشور مقصد می‌رسد.
بسته‌بندی مناسب مثل یک محافظ برای کالای شماست. بنابراین باید طوری باشد که از کالا در برابر ضربه، رطوبت، گرما و سرما محافظت کند. همچنین، باید اطلاعات مهم مثل نام کالا، کشور سازنده، و دستورالعمل‌های نگهداری را به طور مشخص در بسته بندی قرار دهید. مثلا فرض کنید می‌خواهید ظروف سفالی صادر کنید. باید هر ظرف را در کاغذ حباب‌دار بپیچید، داخل جعبه‌ای محکم قرار دهید و بین آنها از فوم یا یونولیت استفاده کنید تا نشکنند و روی جعبه باید علامت شکستنی درج شود.
برای حمل و نقل هم، باید بهترین روش را با توجه به نوع کالا، فاصله، و هزینه انتخاب کنید. روش‌های حمل و نقل عبارتند از:
- حمل زمینی: برای کشورهای همسایه مناسب است.
- حمل دریایی: برای حجم زیاد و مسافت‌های طولانی مقرون به صرفه است.
- حمل هوایی: سریع اما گران است، برای کالاهای فاسدشدنی یا فوری مناسب است.
مثلا اگر می‌خواهید میوه تازه به روسیه صادر کنید، حمل زمینی با کامیون‌های یخچال‌دار بهترین گزینه است. اما اگر می‌خواهید زعفران به ژاپن بفرستید، حمل هوایی مناسب‌تر است چون سریع‌تر است و زعفران حجم کمی‌دارد.
- یادتان باشد که قوانین و نکات مربوط به بسته بندی و حمل و نقل را نیز رعایت کنید مثلا:
- حتماً کالای خود را بیمه کنید تا در صورت آسیب یا گم شدن، خسارت دریافت کنید.
- اسناد لازم مثل بارنامه، فاکتور، و گواهی مبدأ را آماده کنید.
- قوانین کشور مقصد درباره بسته‌بندی و برچسب‌گذاری را رعایت کنید.
گمرک و تشریفات صادراتی
یکی از مراحل صادرات کالا از صفر تا صد، گمرک و تشریفات صادراتی است. به زبانی ساده گمرک مثل دروازه‌ای است که کالای شما باید از آن عبور کند تا بتواند از کشور خارج شود. در این مرحله، مأموران گمرک کالای شما را بررسی می‌کنند تا مطمئن شوند همه چیز طبق قانون است.
در ادامه مراحل گمرک و تشریفات صادراتی را قدم به قدم بررسی کنیم:
اظهارنامه گمرکی
اظهارنامه گمرکی یک فرم مهم است که باید پر کنید. در این فرم، اطلاعات دقیق کالای خود را می‌نویسید. مثلاً اگر می‌خواهید فرش صادر کنید، باید بنویسید چند تخته فرش، با چه ابعادی و چه قیمتی می‌خواهید صادر کنید.
ارائه مدارک
باید مدارک مختلفی را به گمرک ارائه دهید. مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- فاکتور فروش، که نشان می‌دهد کالا را به چه قیمتی فروخته‌اید.
- بارنامه،سندی که نشان می‌دهد کالا چطور حمل می‌شود.
- گواهی مبدأ، که ثابت می‌کند کالا در ایران تولید شده است.
- مجوزهای لازم، مثلاً اگر مواد غذایی صادر می‌کنید، مجوز بهداشت لازم دارید.
ارزیابی کالا
در این مرحله، مأموران گمرک کالای شما را بررسی می‌کنند تا مطمئن شوند با آنچه در اظهارنامه نوشته‌اید، مطابقت دارد. مثلاً اگر گفته‌اید 100 کیلو زعفران صادر می‌کنید، وزن می‌کنند تا مطمئن شوند، بیشتر از آنچه که گفته اید صادر نکنید.
پرداخت عوارض (در صورت نیاز)
بسیاری از کالاهای صادراتی از پرداخت عوارض معاف هستند اما برخی کالاها ممکن است نیاز به پرداخت عوارض داشته باشند، اگر کالا شما نیاز به پرداخت عوارض داشته باشد، باید هزینه مربوطه را در این مرحله از مراحل صادرات کالا از صفر تا صد پرداخت کنید.
صدور پروانه صادراتی
اگر همه مراحل بالا را با موفقیت پشت سر بگذارید و با مشکلی مواجه نشوید، گمرک به شما یک سند می‌دهد که به آن پروانه صادراتی می‌گویند. این سند نشان می‌دهد که کالای شما اجازه خروج از کشور را دارد.
پس از فروش و خدمات
در مراحل صادرات کالا از صفر تا صد، خدمات پس از فروش یکی دیگر از مهم‌ترین بخش‌هایی است که اغلب نادیده گرفته می‌شود. اما این مرحله می‌تواند تفاوت بین یک تجارت موفق و پایدار با یک معامله یک‌بار مصرف را رقم بزند.
خدمات پس از فروش یعنی چه؟ به زبان ساده، یعنی اینکه پس از اینکه کالای شما به دست مشتری در کشور دیگر رسید، ارتباط شما با او قطع نمی‌شود. شما باید به سؤالات او پاسخ دهید، مشکلات احتمالی را حل کنید و در صورت نیاز، پشتیبانی لازم را ارائه دهید.
فرض کنید لوازم خانگی صادر می‌کنید. مشتری شما در کشور مقصد ممکن است سؤالاتی درباره نحوه استفاده از دستگاه داشته باشد. شما باید آماده باشید تا به این سؤالات پاسخ دهید. در این راستا می‌توانید یک خط تلفن یا ایمیل پشتیبانی راه‌اندازی کنید.
اگر محصول شما نیاز به تعمیر یا نگهداری دارد، باید برنامه‌ای برای این کار داشته باشید. مثلاً اگر ماشین‌آلات صنعتی صادر می‌کنید، می‌توانید با یک شرکت تعمیراتی در کشور مقصد قرارداد ببندید تا خدمات لازم را ارائه دهد.
علاوه بر این موارد، گارانتی و ضمانت برای محصولات می‌تواند اعتماد مشتری را جلب کند. مثلاً اگر فرش صادر می‌کنید، می‌توانید ضمانت کیفیت رنگ یا بافت ارائه دهید، مثلا کارت گارانتی دو ساله رو محصولاتتان بگذارید، تا اگر مشکل کارخانه ای داشت، مشتری بتواند کالا را تعویض یا تعمیر کند.
یادتان باشد که اگر خدمات پس از فروش داشته باشید، باعث می‌شود که مشتریان شما تبدیل به مشتریان دائمی‌شوند و حتی شما را به دیگران معرفی کنند. این مرحله می‌تواند کلید موفقیت شما در بازارهای بین‌المللی باشد.
جمع بندی
مراحل صادرات کالا از صفر تا صد فرآیندی پیچیده اما پرسود است که می‌تواند افق‌های جدیدی را برای کسب و کار شما باز کند. از بررسی بازار هدف گرفته تا آشنایی با قوانین و مقررات، از بسته‌بندی و حمل و نقل تا تشریفات گمرکی، و در نهایت خدمات پس از فروش، هر مرحله نیازمند دقت و برنامه‌ریزی دقیق است.
به یاد داشته باشید که موفقیت در صادرات یک شبه به دست نمی‌آید. صبور باشید و از هر تجربه درس بگیرید. هر چالشی که با آن روبرو می‌شوید، فرصتی برای یادگیری و بهبود است.
طاهاتجارت
سوالات متداول
- برای صادرات کالا چه مدارکی لازم است؟
کارت بازرگانی، مجوزهای لازم از سازمان‌های مربوطه، اظهارنامه گمرکی، فاکتور فروش، بارنامه و گواهی مبدأ از مهم‌ترین مدارک لازم هستند.
- آیا هر کالایی را می‌توان صادر کرد؟
کالاها به سه دسته مجاز، مجاز مشروط و ممنوعه تقسیم می‌شوند. فقط کالاهای مجاز و مجاز مشروط (با کسب مجوزهای لازم) قابل صادرات هستند.
- هزینه‌های اصلی در صادرات کالا چیست؟
هزینه‌های تولید یا خرید کالا، بسته‌بندی، حمل و نقل، بیمه، عوارض گمرکی (در صورت وجود) و هزینه‌های بازاریابی از جمله هزینه‌های صادرات کالا هستند.
- چگونه می‌توان مشتری خارجی پیدا کرد؟
با شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی، استفاده از پلتفرم‌های تجارت الکترونیک، همکاری با کارگزاران تجاری در کشورهای هدف و بازاریابی آنلاین می‌توانید مشتری خود را پیدا کنید.
- آیا برای صادرات کالا نیاز به دانستن زبان خارجی است؟
اگرچه دانستن زبان خارجی (به ویژه انگلیسی) بسیار مفید است، اما در صورت عدم تسلط می‌توانید از مترجمان یا کارگزاران بین‌المللی کمک بگیرید.