در دنیای امروز، خرید و فروش کالا بین کشورهای مختلف بسیار رایج است. اما وقتی فروشنده و خریدار در دو کشور متفاوت هستند، ممکن است مشکلاتی پیش بیاید. برای حل این مشکلات، قوانینی به نام اینکوترمز وجود دارد که مثل یک زبان مشترک است و به همه کمک می‌کند، بدانند در یک معامله بین‌المللی چه کسی مسئول چه کاری است. این قوانین مشخص می‌کنند چه کسی باید هزینه حمل کالا را بپردازد، چه زمانی مسئولیت کالا از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود و چه کسی باید بیمه را تهیه کند. اینکوترمز از سال 1936 وجود داشته و تا به امروز چندین بار به‌روز شده تا با تغییرات دنیای تجارت هماهنگ باشد. دانستن این قوانین برای هر کسی که می‌خواهد در تجارت جهانی فعالیت کند، بسیار مهم است. اگر نمی‌دانید که اینکوترمز چیست و چه اهمیتی دارد، با ما در این مقاله همراه باشید.
معرفی اینکوترمز و اهمیت آن
اینکوترمز چیست؟ اینکوترمز مجموعه‌ای از قوانین و دستورالعمل‌های روشنی را در مورد هزینه، بیمه و مالکیت برای هر یک از طرفین تعیین می‌کند. این قوانین به شکل کلمات و عبارات کوتاه هستند که هر کدام معنای خاصی دارند. مثلاً، وقتی می‌گوییم “FOB” یعنی فروشنده باید کالا را تا کشتی برساند و از آنجا به بعد، مسئولیت با خریدار است.
اینکوترمز اهمیت و مزایای زیادی دارد در ادامه چند مورد از آنها را شرح می‌دهیم:
- اینکوترمز کمک می‌کند همه چیز واضح و روشن باشد. وقتی از این قوانین استفاده می‌کنیم، هر دو طرف معامله دقیقاً می‌دانند چه انتظاراتی از هم دارند.
- چون همه چیز از قبل مشخص است، احتمال بروز اختلاف و دعوا بین خریدار و فروشنده کمتر می‌شود.
- با استفاده از اینکوترمز، لازم نیست هر بار همه جزئیات را از اول توضیح دهیم. فقط کافی است عبارت مربوطه را بگوییم و همه متوجه منظورمان می‌شوند.
- این قوانین در همه جای دنیا یکسان هستند. پس فرقی نمی‌کند با کدام کشور تجارت می‌کنیم، همه یک زبان مشترک داریم.
- اینکوترمز مشخص می‌کند چه کسی در هر مرحله مسئول کالاست که به مدیریت بهتر چالش‌های تجارت کمک می‌کند.
- با دانستن اینکه چه کسی مسئول کدام هزینه‌هاست، می‌توانیم قیمت نهایی را دقیق‌تر محاسبه کنیم.
در کل، اینکوترمز مثل یک راهنمای خوب در تجارت بین‌المللی عمل می‌کند. با استفاده از آن، خرید و فروش بین کشورها آسان‌تر، امن‌تر و کم‌دردسرتر می‌شود.
بررسی انواع اینکوترمزها
اکنون که می‌دانید اینکوترمز چیست، بهتر است این را هم بدانید که اینکوترمز به چند دسته تقسیم می‌شود وهر کدام برای شرایط مختلف حمل و نقل مناسب هستند. مهم‌ترین انواع اینکوترمز عبارتند از:
قوانین برای همه روش‌های حمل و نقل
- EXW (تحویل در محل): فروشنده کالا را در کارخانه یا انبار خودش آماده می‌کند و خریدار از آنجا تحویل می‌گیرد.
- FCA (تحویل به حمل‌کننده): فروشنده کالا را به حمل‌کننده‌ای که خریدار انتخاب کرده تحویل می‌دهد.
- CPT (حمل و کرایه پرداخت شده تا): فروشنده کالا را به حمل‌کننده می‌دهد و هزینه حمل تا مقصد را می‌پردازد.
- CIP (حمل و کرایه و بیمه پرداخت شده تا): مثل CPT است، اما فروشنده بیمه هم می‌کند.
- DAP (تحویل در محل): فروشنده کالا را تا محل مورد نظر خریدار می‌رساند.
- DPU (تحویل در محل تخلیه شده): مثل DAP است، اما فروشنده کالا را از وسیله نقلیه هم تخلیه می‌کند.
- DDP (تحویل با پرداخت حقوق گمرکی): فروشنده همه کارها، از جمله پرداخت حقوق گمرکی را انجام می‌دهد.
قوانین برای حمل و نقل دریایی
- FAS (تحویل در کنار کشتی): فروشنده کالا را کنار کشتی در بندر قرار می‌دهد.
- FOB (تحویل روی عرشه): فروشنده کالا را روی کشتی قرار می‌دهد.
- CFR (هزینه و کرایه): فروشنده هزینه رساندن کالا تا بندر مقصد را می‌پردازد.
- CIF (هزینه، بیمه و کرایه): مثل CFR است، اما فروشنده بیمه دریایی هم می‌کند.
هر کدام از این قوانین برای شرایط خاصی مناسب است. مثلاً، اگر به عنوان فروشنده می‌خواهید کمترین مسئولیت را داشته باشید، از EXW استفاده می‌کنید. اما اگر خریدار می‌خواهد همه کارها را شما انجام دهید، DDP را انتخاب می‌کند.
کاربرد اینکوترمز در قراردادهای بین‌المللی
در قراردادهای بین‌المللی و یا صادرات و واردات از کره جنوبی یا کشورهای دیگر، کاربرد اینکوترمز چیست؟ استفاده از اینکوترمز در قراردادهای بین‌المللی باعث می‌شود معامله برای همه راحت‌تر، امن‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر شود. این موضوع به خصوص برای کسانی که تازه وارد تجارت بین‌المللی شده‌اند، بسیار کاربردی است، چرا که به خریدار و فروشنده کمک می‌کنند تا به راحتی درباره مسئولیت‌ها و هزینه‌های معامله توافق کنند. وقتی از اینکوترمز در قرارداد استفاده می‌شود، همه چیز شفاف‌تر می‌شود و احتمال ایجاد اشتباه یا سوء تفاهم کمتر می‌شود.
در یک قرارداد بین‌المللی، طرفین معامله یکی از قوانین اینکوترمز را انتخاب می‌کنند و آن را در متن قرارداد می‌نویسند. مثلاً، اگر بنویسند “FOB بندر شانگهای”، یعنی فروشنده باید کالا را تا روی کشتی در بندر شانگهای برساند و از آنجا به بعد، مسئولیت با خریدار است.
یکی از کاربردهای اینکوترمز این است که به خیلی از سؤال‌ها جواب می‌دهد. مثلاً درباره حمل و نقل کالا و هزینه‌های آن، با خواندن این قوانین می‌توانید بفهمید:
- چه کسی باید هزینه‌های مختلف مثل بسته‌بندی، حمل و نقل، و بیمه را بپردازد؟
- کالا چطور حمل می‌شود؟
- مسئولیت کالا در هر مرحله با کیست؟
- چه کسی باید مدارک لازم مثل اسناد گمرکی را تهیه کند؟
از انجایی که این قوانین استاندارد جهانی هستند، در صورت بروز هر نوع اختلافی هم، دادگاه‌ها و داوران می‌توانند به راحتی بر اساس آنها تصمیم بگیرند که هر طرف چه وظایفی داشته است. یادتان باشد که در قرارداد، نسخه دقیق اینکوترمز (مثلاً اینکوترمز 2020) هم ذکر کنید، چون هر چند سال یک بار این قوانین به‌روز می‌شوند.
چگونگی تاثیر اینکوترمز بر هزینه‌ها و ریسک‌ها
در این بخش از مقاله اینکوترمز چیست، تاثیر اینکوترمز بر هزینه‌ها و ریسک‌ها را بررسی می‌کنیم. این قوانین به طور دقیق مشخص می‌کنند که در هر مرحله از معامله، چه کسی مسئول پرداخت هزینه‌ها و تحمل خطرات است.
وقتی خریدار و فروشنده یک قانون اینکوترمز را انتخاب می‌کنند، در واقع تصمیم می‌گیرند که هر کدام چه هزینه‌هایی را بپردازند و اینگونه می‌توانند هزینه‌های تجارت خود را برنامه ریزی کنند. مثلاً، اگر از قانون CIF استفاده کنند، فروشنده باید هزینه حمل و نقل و بیمه را تا بندر مقصد بپردازد. اما اگر EXW را انتخاب کنند، تقریباً همه هزینه‌ها به عهده خریدار است.
درباره ریسک‌هایی هم که ممکن است در حین حمل و نقل به وجود آید، اینکوترمز مشخص می‌کند که در هر لحظه، خطر از بین رفتن یا آسیب دیدن کالا با کیست. مثلاً در FOB، وقتی کالا روی کشتی قرار می‌گیرد، مسئولیت حمل کالا از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود و اگر در حمل روی دریا، اسیبی به کالا وارد شود، مسئولیت ان با خریدار است.
نکات مهم برای انتخاب اینکوترمز مناسب
انتخاب نوع اینکوترمز در تجارت بین‌المللی بسیار مهم است. این انتخاب تأثیر زیادی بر هزینه‌ها، مسئولیت‌ها و موفقیت معامله می‌گذارد. برای انتخاب درست، باید عواملی مثل نوع کالا، روش حمل و نقل، قوانین کشورهای مبدأ و مقصد، و توانایی‌های هر طرف معامله را حتما در نظر بگیرید.
حالا که می‌دانید اینکوترمز چیست و چه اهمیتی دارد، برای انتخاب مناسب نوع آن حتما به موارد زیر توجه کنید:
- نوع کالا: آیا کالا فاسدشدنی، شکننده یا خطرناک است؟
- روش حمل و نقل: از چه حمل و نقل استفاده می‌شود؟ دریایی، هوایی یا زمینی
- تجربه در تجارت بین‌المللی: آیا طرفین تجربه کافی در این زمینه دارند؟
- مقررات گمرکی: قوانین گمرکی کشورهای مبدأ و مقصد چگونه است؟
- هزینه‌ها: کدام طرف می‌تواند هزینه‌های حمل و نقل و بیمه را بهتر مدیریت کند؟
- ریسک‌پذیری: هر طرف چقدر آمادگی پذیرش ریسک و مدیریت چالش را دارد؟
- کنترل بر فرآیند: کدام طرف می‌خواهد کنترل بیشتری بر فرآیند حمل و نقل داشته باشد؟
- بیمه: آیا نیاز به پوشش بیمه‌ای خاصی وجود دارد؟
- زمان تحویل: چه زمانی برای تحویل کالا مناسب است؟
- مدارک: کدام طرف برای تهیه اسناد لازم مثل گواهی مبدأ در موقعیت بهتری قرار دارد؟
- قوانین محلی: آیا قوانین خاصی در کشورهای مبدأ یا مقصد وجود دارد که بر انتخاب اینکوترمز تأثیر بگذارد؟
- روابط تجاری: سابقه همکاری بین طرفین چگونه است؟
جمع بندی
اینکوترمز نقش مهمی‌در تجارت بین‌المللی دارد. این قوانین به خریداران و فروشندگان کمک می‌کنند تا معاملات خود را ساده‌تر و شفاف‌تر انجام دهند. با استفاده درست از اینکوترمز، می‌توانید از بسیاری از سوءتفاهم‌ها و مشکلاتی که ممکن است به وجود آید، جلوگیری کنید. بنابراین حتما، زمان کافی برای یادگیری و درک اینکه اینکوترمز چیست، بگذارند و از آخرین نسخه اینکوترمز استفاده کنید و در قراردادها به طور دقیق به آن اشاره کنید. در ادامه پیشنهاد طاها تجارت برای مطالعه بیشتر مقاله “سود بازرگانی واردات چیست؟” می‌باشد.
طاها تجارت
سوالات متداول
- اینکوترمز چیست و چرا مهم است؟
اینکوترمز مجموعه‌ای از قوانین بین‌المللی است که در تجارت جهانی استفاده می‌شود. این قوانین مشخص می‌کنند که در یک معامله بین‌المللی، مسئولیت‌ها و هزینه‌ها بین خریدار و فروشنده چگونه تقسیم می‌شود. اینکوترمز بسیار مهم است چون باعث می‌شود همه چیز شفاف باشد و از ایجاد سوء تفاهم و اختلاف جلوگیری می‌کند.
- تفاوت بین FOB و CIF چیست؟
FOB و CIF دو نوع رایج از اینکوترمز هستند. در FOB (تحویل روی عرشه)، فروشنده مسئول است کالا را تا روی کشتی در بندر مبدأ برساند. از آنجا به بعد، مسئولیت و هزینه‌ها با خریدار است. اما در CIF (هزینه، بیمه و کرایه)، فروشنده علاوه بر رساندن کالا به کشتی، هزینه حمل تا بندر مقصد و بیمه دریایی را هم می‌پردازد.
- آیا استفاده از اینکوترمز اجباری است؟
استفاده از اینکوترمز اجباری نیست، اما توصیه می‌شود. این قوانین، قراردادها را شفاف تر می‌کند و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری می‌کنند. اگر در قراردادی از اینکوترمز استفاده نشود، طرفین باید تمام جزئیات مربوط به مسئولیت‌ها و هزینه‌ها را به طور دقیق در قرارداد ذکر کنند که بسیار زمان‌بر می‌شود.
- آیا اینکوترمز تغییر می‌کند؟
اینکوترمز هر چند سال یک بار به‌روزرسانی می‌شود تا با تغییرات تجارت جهانی هماهنگ باشد. آخرین نسخه، اینکوترمز 2020 است که از اول ژانویه 2020 اجرایی شده است. هنگام استفاده از اینکوترمز در قراردادها، باید نسخه مورد استفاده مثلاً اینکوترمز 2020 را مشخص کنید.